De geschiedenis van Polen in Breda begint in het jaar 1944; de tijd van Tweede Wereldoorlog wanneer soldaten van de Eerste Poolse Pantserdivisie (1PPD) onder bevel van generaal Maczek de stad Breda bevrijden.
De 1PPD werd gevormd op 25 november 1942 in Engeland en telde ca. 14 000 Poolse soldaten die onder het motto “Voor onze en Uwe Vrijheid” trokken met de geallieerden vanuit Normandië, Zeeuws Vlaanderen naar Breda en verder naar Duitsland.
Poolse soldaten kwamen in oktober 1944 de stad binnen en verbleven gehuisvest onder de burgers van de stad en omgeving tot begin april 1945 waarna ze verder trokken met de geallieerden naar het noorden en het einde van de oorlog hebben ze in Noord Duitsland gevierd.
De oorlog was voorbij, soldaten werden gedemobiliseerd en kwamen voor een grote dilemma te staat: terugkeren naar vaderland, naar huis, naar moeder, ondanks dat het land inmiddels onder communisten viel; of emigreren naar Canada; of terugkeren naar Engeland, waar ze de meeste oorlogsjaren hebben doorgebracht en het land en taal al beetje kenden?
Sommige van hun kozen voor Nederland en voor Breda in het bijzonder. Immers in Breda werden de bevrijders zo hartelijk ontvangen door plaatselijke bevolking en in dat paar maanden in de winter van 1944-45 hadden ze ook leuke Nederlandse meisjes leren kennen.
Enkele honderden van de soldaten van 1PPD vestigde zich na 1945 in Breda en omgeving. Toch vele van hun konden het hier niet aarden en in de eerste jaren na de oorlog zijn er nog veel van hen alsnog vertrokken naar Canada. In Breda en omgeving zijn voorgoed ca. 250 Polen gebleven.
Het leven in Nederland, zeker in de beginjaren, was voor de gedemobiliseerde soldaten niet makkelijk. Hun herkomst; Oost- Europees plattelandsmentaliteit, hun langdurige soldatenleven en hun triomfantelijke intocht in Breda botsten zeer met de realiteit van de opbouwjaren en met de Nederlandse mentaliteit. Daarbij bleek de taal voor velen een barrière die niet te overbruggen was.
De onbegrepen mensen in het onbegrepen land.
Er was weinig tot niets in Nederland wat die mannen aan hun eigen land deed herinneren en dat paar honderd Polen hadden weinig met elkaar gemeen behalve taal en oorlogsverleden. Zij moesten hier in Breda hen eigen klein-Polen bouwen.
Polen in Breda kennen drie tijdperken:
1. De tijd van bevrijdingssoldaten
2. De tijd van hun kinderen
3. De tijd van 21 eeuw
Zie respectievelijke 3 delen in de menu links.