Viering van Kerstavond (Wigilia) in Polen

Kerst (Boże Narodzenie), het belangrijkste feest in Polen, is een familiefeest en wordt steeds op de traditionele wijze gevierd.

In Polen begint kerst op de avond van 24 december.

Kerstavond heeft in Polen de naam “wigilia”. Er heerst een speciale, mysterieuze sfeer op deze avond en iedereen is er in de ban van. Die wordt niet met veel dure en steeds nieuwe kerstversiering gecreëerd, maar met eeuwenlange gebruiken, het traditioneel gedrag en het kersteten. Op deze avond wil iedereen thuis zijn met zijn gezin en de familie. Mensen haasten zich naar huis want er kan je vast niets erger overkomen dan op deze speciale avond niet bij jouw familie te kunnen zijn.

Wigilia is het heiligste voor iedere Pool, zelfs voor diegene, die zich de gehele jaar geen gedachten over het geloof maakt. Het is een veilige haven, waar je de rust, liefde en geborgenheid terug kan vinden. Zelfs in de “donkere” tijden van het communisme konden de autoriteiten de mensen niet verbieden het feest te vieren.

Na de middag lopen de drukke straten langzaam leeg en als het begin te schemeren is iedereen thuis. Er wordt uitgebreid gekookt voor het avondeten. De volwassen mensen vasten op deze dag. Eerst des avonds wordt gegeten, wel vegetarisch. Vanaf de ochtend wordt in ieder huishouden gekookt en gebakken. In de woonkamer wordt de kerstboom gezet, het liefst altijd de echte. De tafel is altijd feestelijk bedekt met een wit tafelkleed en verlicht met kaarsen. Vele mensen leggen nog altijd een handje hooi onder het tafelkleed.

In het midden staat een bordje met ouwel (opłatek), er staat altijd een extra bord voor een onverwachte gast. Er komen veel gerechten op tafel, vroeger was het traditiegetrouwd twaalf of zeven gerechten, nu wordt niet meer op het getal gelet. Er is altijd soep: barszcz (rode bieten soep) of paddestoelensoep. Men eet geen vlees, dus wordt vis geserveerd. Het is bijna altijd gebakken of gekookte karper (traditie!). De andere traditionele gerechten zijn: kool met erwten, pierogi (deegwaren gevuld met paddestoelen of met kool), haringen op vele wijzen bereid, groentesalade, compote van gedroogde pruimen en veel gebak. Er is er altijd één maanzaadcake; een traditionele koek van gistdeeg die voor het bakken gevuld wordt met gemalen maanzaad gemengd met suiker, rozijnen en walnoten. De kerstavondmaaltijd begint traditioneel als de eerste ster aan de hemel verschijnt. Vaak zijn er vele mensen aan de tafel. Er is een gebruik om eenzame mensen uit te nodigen voor het eten. Ook de kinderen met eigen gezinnen komen meesstal voor “wigilia” naar hun ouders. Vele mensen die ver van het ouderlijke huis wonen komen, als het mogelijk is, hun ouders bezoeken.

Zeker de mensen die in het buitenland wonen proberen hun vakantie zo te plannen dat ze de kerst in Polen kunnen vieren.

De kerstmaaltijd begint plechtig. Als iedereen al aan de tafel is begint de vader van de familie het gebed en daarna pakt hij het bordje met ouwel om met elk familielid te delen en hem of haar iets te wensen. Je breekt een grote stuk van de ouwel af, eet je een stukje op en de rest bewaart je om met de anderen te delen. Want je moet met iedereen die aanwezig is de ouwel delen. Als er veel mensen zijn duurt het een tijdje en wordt het luid en druk. Pas daarna gaan allen zitten en de maaltijd begint. Niemand haast zich want de gehele avond blijft iedereen aan de tafel. Er worden cadeautjes uitgedeeld die onder de kerstboom lagen en kerstliederen (kolędy) worden gezongen.

Op middernacht gaan de meeste mensen naar de kerk, de nachtmis. Dat noemt in Polen pasterka, begint om middernacht en duurt heel lang, want er worden vele kerstliederen gezongenen. Als je een zitplaats wil hebben moet je minstens een half uur vroeger naar de kerk komen, want het is echt druk. Het is luid, vrolijk en gezellig. In iedere kerk staat een grote kerststal, maar om die te bekijken kan je natuurlijk beter de volgende dag komen als er geen kerkdienst is.

Kerst vieren in Polen is onvergetelijk !!!